ευναίος

εὐναῑος, -ία, -ον (Α)

1. αυτός που βρίσκεται στο κρεβάτι ή στη φωλιά του (α. «εὐναῑος [λαγώς]» — λαγός που είναι κρυμμένος, τρυπωμένος στη φωλιά του, Ξεν.

β. «εὐναῑα [ἴχνη]» — τα ίχνη που οδηγούν στη φωλιά, Ξεν.)

2. (κυρίως για το συζυγικό κρεβάτι, με τα ουσ. δάμαρ, γαμέτης, πόσις κ.ά.) σύζυγος, ομόκοιτος, σύνευνος («εὐναία δάμαρ Ζηνός», Πίνδ.)

3. αυτός που ανήκει ή που γίνεται στο κρεβάτι («εὐναίους ὀαρισμούς» — ερωτικές συνομιλίες, θωπείες, Καλλίμ.)

4. (με τα ουσ. γάμοι, λέχος, θάλαμοι) συζυγικός, συνουσιαστικός («ἔχθει μεταποιοῡσαν εὐναίων γάμων», Αισχύλ.)

5. αυτός που αναγκάζει κάποιον να μείνει στο κρεβάτι («λύπᾳ εὐναία δέδεται ψυχά», Ευρ.)

6. (για πτηνά ως επίθ. τών φτερών που σκεπάζουν τα αβγά) αυτός που επωάζει, ο επωαστικός

7. το θηλ. ως ουσ. ἡ εὐναία

α) η φωλιά

β) οι πέτρες που χρησιμεύουν για αγκυροβολία

γ) η άγκυρα

8. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τὰ εὐναῑα

τα στρώματα

9. (το θηλ. προσωποποιημένο) ἡ Εὐναίη

το πνεύμα τού Ύπνου

10. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε αγκυροβολία

11. αυτός που οδηγεί ή συγκρατεί ένα πλοίο («πηδάλια εὐναῑα» — πηδάλια που οδηγούν, που συγκρατούν σε ευστάθεια το πλοίο, Ευρ.)

12. φρ. α) «Κύπρις εὐναία» — η Αφροδίτη ως θεά τής συζυγικής απολαύσεως

β) «ἄτα εὐναία» — για την Ελένη

γ) (για ίχνη ή για οσμή ζώων, ιδίως λαγού) «εὐναῑα ἴχνη» — ίχνη από τη φωλιά τού λαγού.

[ΕΤΥΜΟΛ. < ευνή (ευναίος < *ευνᾱ-ιος)].